OS CONS DA GARDA. Unha historia de mouros e viquingos

ARTIGO PUBLICADO NA REVISTA DE ADINA Nº64, QUE SE EDITA CO DIARIO DE AROUSA DO 30/12/2012.

OS CONS DA GARDA.
Unha historia de mouros e viquingos

Rafael Quintía Pereira

Contan os vellos de San Vicente do Mar que no Con da Garda, ou Cons da Garda, habitaban os mouros. Non imaxino mellor fortaleza natural que eses impresionantes pelouros inzados de abrigos, pasadoiros e espenucas para alberga-la nosa raza mítica e os seus fantásticos tesouros.

O mundo da mourindade é un mundo subterráneo. Os mouros habitan baixo a croa dos castros, nas mámoas, nas covas. No imaxinario popular, eles construíron as mámoas, os petróglifos, os castros e case tódolos restos arqueolóxicos e as ruínas antigas. Son símbolos dunha natureza salvaxe que se opón á cultura presente na aldea. Eles fabricaron e usaron as pías dos penedos para recolle-la auga do ceo, para usalas como mesas, como bebedoiros e tamén como altares de sacrificio. Construíron cadeiras e tronos de pedra para os seus reis, cortellos para o seu gando, pazos, torres, castros. Obras que lles confiren poderes titánicos, misteriosos e sobrehumanos. Poderes taumatúrxicos para crear prodixios. En Galicia, xa que logo, calquera construción ou ruína de orixe descoñecida ou penedo que non semella natural son para a nosa xente “cousas de mouros”, son do tempo dos mouros. Pero, por que pensa a xente que nestes fantásticos penedos de San Vicente habitaron os mouros? Será porque a súa feitura colosal e os seus acubillos fan pensar que foron construídos por seres míticos e sobrehumanos? Ou pode ter que ver con algún antigo uso deste espazo e cunha posterior identificación del como un antigo asentamento ou xacemento arqueolóxico? Vexamos que podemos descubrir ó respecto.

O primeiro que chama a atención é o interesante microtopónimo “Con da Garda” xa que este podería facer referencia a un antigo lugar de vixilancia ou garda costeira. A súa privilexiada situación no alto do monte de San Vicente do Mar, cunha altura de 95 metros sobre o nivel do mar e con total dominio visual da bocana das rías de Pontevedra e de Arousa, da enseada do Grove e das Illas Atlánticas —Cíes, Ons, Sálvora e Cortegada— fai deste outeiro o mellor sitio para albisca-lo horizonte e todo o que podería vir por el. Ademais, os refuxios naturais que ofrecen estes penedos da zona de Pedras Negras son lugar idóneo para refuxiarse ou agocharse en caso de ataque. E digo ataque porque é ben sabido que estas costas, e a antiga illa do Grove, foron obxecto de saqueo e sufriron as bagas de piratas viquingos e sarracenos. Non por nada erixiu o arcebispo Xelmírez as Torres do Oeste para protexe-la ría de Arousa e o camiño marítimo a Compostela. Moitos anos antes del, o bispo Sisnando II construíra xa na costa de Noalla a fortaleza da Nosa Señora da Lançata, o mesmo bispo que entregou a igrexa de San Vicente do Grove, coas súas terras e habitantes, ó mosteiro de San Martiño Pinario. Non só normandos e berberiscos atacaron estas terras, séculos máis tarde, aló polo XVIII, os piratas ingleses volverían sementa-lo terror nestas costas cando menos en dúas ocasións, no ano 1799 e no 1801.

Pero foron sen dúbida os normandos os que máis mortes e saqueos causaron na, ata hai douscentos anos, illa do Grove. Para desgraza dos seus habitantes, O Grove quedaba na rota de acceso á ría de Arousa, verdadeira autoestrada mariña que deixaba os piratas ás mesmas portas de Compostela e dos seus ansiados tesouros e riquezas. No ano 844 os normandos atacaron a ría de Arousa, incluído O Grove. Entre o 856 e o 861 volveron ataca-lo Salnés. En 968, o danés Gunderedo, cunha expedición de máis de cen barcos e miles de homes, chegou ó Salnés a través da ría de Arousa, onde permaneceu por dous anos preparando o ataque a Compostela, tempo que aproveitou para cometer roubos e saqueos, entre eles en terras do Grove. Non acabaron aquí as escaramuzas dos viquingos, entre o 1048 e o 1066 o danés Ulf, alcumado “o galego” polas súas campañas de saqueo en Galicia, volveu ataca-la illa do Grove. O terror que causaron os viquingos callou fondo no pobo.

Durante moitos anos a nosa costa estivo a mercé dos saqueos destes pobos do norte. Así o testemuñan as crónicas da época. Un terror que quedou gravado na memoria do pobo ata o punto de pasar a formar parte dos seus relatos populares e das súas cantigas. Sabemos que o folclore musical e, en concreto, as cantigas, as coplas e os romances recollen as inquedanzas, as alegrías e as penas da vida da xente. Pero non só recollen os distintos aspectos da vida en sociedade senón tamén determinados feitos históricos, sucesos ou traxedias que deixaron unha fonda pegada na memoria colectiva do pobo e que en forma de cantiga serven para transmitírllelos ás futuras xeracións. Deste xeito, a literatura oral tradicional amósase como unha fonte máis da investigación histórica.

A cantiga da que lles vou falar é unha cantiga posiblemente medieval, que José Ojea atopou no convento de Celanova e que o escritor coruñés Bernardo Barreiro (1850-1904) recolleu no seu libro Brujos y astrólogos de la Inquisición de Galicia y el famoso libro de San Cipriano. A cantiga, como adoita ocorrer, debeu sufriu cambios e modificacións ó longo do tempo e na súa versión actual —de hai 100 anos— amosa certas variantes dialectais da zona de Ourense. O autor pon en relación esta cantiga cos saqueos de Cangas por parte dos piratas sarracenos pero o transfundo histórico pode ser incluso anterior e, cando menos, reflicte moi significativamente o xeito que o pobo tiña de protexerse e agocharse fronte a estes ataques que se viñan repetindo dende o século VIII. Transcribo a continuación a devandita cantiga:

Polo camiño ehí vén un home
aínda vén lonxe, lonxe, lonxe…
Eu non sei si anda ou si corre,
porque vén lonxe, lonxe, lonxe
Quen fora galgo,
quen fora paxaro,
quen fora vento!

Fai moito tempo que nos deixou
alá para lonxe, lonxe, lonxe…
Anda na guerra, polo Señor
alá moi lonxe, lonxe, lonxe.
Quen fora galgo,
quen fora paxaro,
quen fora vento!

Viñeron os mouros arrenegados…
lá moi lonxe, lonxe, lonxe…
Todo levaron e nós fuxemos
alá lonxe, lonxe, lonxe
Quen fora galgo,
quen fora paxaro,
quen fora vento!

Aqueles homes eran us demus…
lá moi lonxe, lonxe, lonxe…
Todo levaron e nós fuxemos
alá lonxe, lonxe, lonxe
Quen fora galgo,
quen fora paxaro,
quen fora vento!

O altariño do noso Dios
que mora lonxe, lonxe, lonxe,
quedou coma noitiña sin sol
fuxido lonxe, lonxe, lonxe
Quen fora galgo,
quen fora paxaro,
quen fora vento!

Entre penedos i entre touzas
alá lonxe, lonxe, lonxe
levamos o Cristo coutras cousas
alá para lonxe, lonxe, lonxe
Quen fora galgo,
quen fora paxaro,
quen fora vento!

I os mouros arrenegados
foron detrás lonxe, lonxe, lonxe
I aquiles penedos rodeados
era moi lonxe, lonxe, lonxe.
Quen fora galgo,
quen fora paxaro,
quen fora vento!

Pobres de nós todos berraban
alá moi lonxe, lonxe, lonxe,
válenos Crsito, apelidaban,
era moi lonxe, lonxe, lonxe.
Quen fora galgo,
quen fora paxaro,
quen fora vento!

E Cristo apelidaban
alá moi lonxe, lonxe, lonxe.
Mira que ises por ti non chaman,
decíamos lonxe, lonxe, lonxe.
Quen fora galgo,
quen fora paxaro,
quen fora vento!

Xa dos penedos na buratiña
alá moi lonxe, lonxe, lonxe,
víanse as caras de tal xentiña
alá lonxe, lonxe, lonxe
Quen fora galgo,
quen fora paxaro,
quen fora vento!

Cristo, Cristo, todos a unha
dixemos lonxe, lonxe,lonxe.
I esmagada aquela xentiña
quedou alá lonxe, lonxe, lonxe.
Quen fora galgo,
quen fora paxaro,
quen fora vento!

Ben ti vin vir polo camiño
Alá lonxe, lonxe,lonxe.
O Cristo amparounos, meu queridiño,
E fóronse lonxe, lonxe, lonxe.

Os versos desta antiga cantiga falan claramente dese pánico das xentes ante os ataques piratas, de como tiñan que fuxir ós montes buscando refuxio en covas e espenucas coa única esperanza de que eses bárbaros homes vidos, uns do frío e outros de terras berberiscas, regresasen axiña ás súas afastadas terras sen derramar máis sangue inocente. Hai historiadores que pensan que O Grove quedou case despoboado debido á fuxida dos seus habitantes, a raíz de todos estes saqueos e ataques continuos. Eu quero pensar que moitos deses veciños do Grove buscaron protección e agocho entre os penedos dos Cons da Garda. Dende o alto daquelas rochas vixiaron durante séculos o horizonte, sempre atentos por se aparecía un barco pirata de Albión, unha vela berberisca ou a silueta daqueles temibles dragóns do mar, os drakkar viquingos. Foi seguramente ese uso o que deu nome ós penedos, un lugar onde gardarse dos ataques e un lugar onde facer garda.

A península do Grove estivo poboada dende cando menos a Idade do Bronce. Continuaría poboada na Idade do Ferro, os restos de castros como o Castriño ou a Cidadella do monte da Siradella así o testemuñan. Posteriormente, xa en época romana, construiríanse unha necrópole en Cantodorxo e a vila cuxas ruínas hoxe podemos ver en Adro Vello. Unhas ruínas que serían utilizadas na idade media como camposanto e para erguer unha igrexa visigoda. Pero é posible que moitos séculos antes da Idade do Bronce, do Ferro e da chegada dos romanos outras comunidades humanas se asentasen nesta illa, quizais buscando os recursos pesqueiros e marisqueiros nos que esta comarca era, e aínda é , tan rica. Dende logo, os abrigos que forman os cons de San Vicente son fantásticos candidatos para teren albergado estas hipotéticas primitivas poboacións pois aquí a natureza e a súa xenerosa xeoloxía xa daban feitos os acubillos necesarios para o establecemento dun espazo habitacional.

Hoxe estes penedos seguen sendo lugar de refuxio e de xogo dos rapaces da zona: chozas, cabanas improvisadas, cacharros e mobles vellos aparecen esparexidos por estes abrigos. Cando vexo os restos das fogueiras que aparecen nas espenucas máis grandes e esas marcas do fume na pedra non podo deixar de pensar que, quizais, á calor de lumes similares hai xa miles de anos outros homes buscaron refuxio nestes inmensos penedos. Quizais eses mesmos homes que o tempo e a imaxinación do pobo convertería en mouros, os mouros que vivían nos Cons da Garda.

 

CADERNO DE CAMPO Nº4 Decembro 2012

Acabamos de publica-lo cuarto número de “CADERNO DE CAMPO. Boletín informativo da Sociedade Antropolóxica Galega” .
Aquí vo-lo deixo para que o poidades consultar on line e descargar.

LIGAZÓN:

OS CANTOS DE NADAL E OS CANTOS DE REIS

ARTIGO PUBLICADO O DÍA  24/12/2012  NO “DIARIO DE PONTEVEDRA”

A tradición dos Cantos de Nadal e dos Cantares de Reis

 Rafael Quintía Pereira

 

Dende hai xa algunha década moitas asociacións culturais do país teiman en recuperar e manter viva —onde non se perdeu— a fermosa tradición, tan propia antano do Nadal en Galicia, de ir de casa en casa cantando panxoliñas e pedindo o aguinaldo. En Pontevedra a asociación cultural Os Chichisos, á que me honro en pertencer, leva xa 15 anos con este labor de recuperación, achegándolles ás xentes da Boa Vila este ancestral costume do noso Nadal e converténdose hoxe en día nunha das estampas típicas destas datas na nosa cidade. Nestes anos Os Chichisos, acompañados de ducias de cativos, levámo-los Cantos de Reis polas rúas e prazas de Pontevedra e de Vigo; polas parroquias de Tomeza, Salcedo,  Bértola e Figueirido e incluso participamos no festival de cantos de Reis que cada ano se celebra en Boimorto, A Coruña.

Houbo un tempo, que eu aínda lembro, en que foi tradición habitual nas nosas parroquias ir cantar polas casas nestas festas de Nadal. Grupos de mozas e de mozos percorrían a aldea ou parroquia cantando panxoliñas, cantos de Nadal e cantares de Reis, todas elas fermosas pezas de literatura popular que foron transmitidas oralmente ó longo dos séculos. A cambio do seu cantar, a mocidade solicitaba o aguinaldo, xeralmente en especie (viño, chourizos, touciño, doces, lambetadas, etc.), que despois consumían todos xuntos facendo unha festa ou foliada.

Os Reises cantamos pedindo aguinaldo

chourizas, touciño pra face-lo caldo.

Pra face-lo caldo,  pra face-lo caldo,

chourizas, touciño pedindo o aguinaldo

En Noite Boa, á saída da Misa do Galo, os mozos percorrían a aldea cantando “panxoliñas” ou “nadais” e pedindo o aguinaldo. O día de Nadal facían outro tanto. Na Noite Vella saíase a cantar polas casas os “manueis” e as “xaneiras”. Vicente Risco di que en certos lugares tamén se queimaba un moneco para despedi-lo ano. O moneco levábase en procesión polas aldeas e finalmente queimábase na eira. Nalgunhas zonas de Galicia como en Verín, ou no occidente de Asturias (Ibias), saían máscaras como as do Entroido, sendo o Nadal, dalgún xeito, o preludio da festividade do Entroido. Aínda que o tipo de composición mudase para cada data, a tradición de reunírense os mozos da aldea para iren cantar de casa en casa estas pezas tradicionais era a mesma por todo o país, e o obxectivo tamén era o mesmo: conseguir algo de xantar e algunhas lambetadas para face-la festa. Diciamos pois que en Nadal cantábanse “panxoliñas” ou “nadais”, en Fin de Ano as “xaneiras”, “manueis” ou “aninovos” e a véspera de Reis os “cantares de Reis” ou “aguinaldos”.

 

Normalmente os temas das cancións estaban relacionadas co tempo do Nadal e co nacemento de Xesús Cristo. No caso dos cantos de Reis a temática adoita xirar arredor da visita e da adoración dos Reis Magos a Cristo, a fuxida da Sagrada Familia a Exipto ou a viaxe de Nazaret a Belén que fixeron Xosé e María e as peripecias sufridas na procura dun lugar onde parir. Poderiamos dicir que moitos destes cantos son versións populares de pasaxes narradas nos Evanxeos. É interesante destacar que case a totalidade dos cantos de Reis relatan unha viaxe ou falan dun camiño.

Cara a Belén camiña

unha nena ocupada,

fermosa en canto a ela

san Xosé a acompaña.

 

Independentemente de que na Biblia se narren moitas viaxes efectuadas pola Sagrada Familia, é posible que esta temática especial  teña tamén certa relación con que o Nadal coincide co período de mínima potencia solar e co intre no que o Sol comeza o seu renacemento cíclico a partir do solsticio de inverno. O Sol viaxa constantemente, nace, faise forte e esplendoroso e morre cada día e cada ano e o camiño representa a busca dunha nova vida. Por iso, dalgún xeito metafórico e simbólico, estes cantos representarían esa viaxe mítica do Sol nun tempo de renovación cíclica como o que se produce no Nadal, datas propicias para o nacemento do Salvador, datas do Sol Invicto.

 

Os cantos de Reis soen comezar cunhas estrofas de presentación dos “reiseiros” nas que se pedía permiso ou licenza para cantar na casa.

 

De lonxe viñemos

os que aquí chegamos,

se nos dan licenza

os Reises cantamos.

 

A continuación viña o propio relato, ou canto de Reis, e adoitaban finalizar cunha estrofa de loubanza ós da casa onde se cantaba en caso de obte-lo aguinaldo desexado, pero tamén podía rematar dun xeito ferinte, e mesmo insultante, no caso contrario, facéndolles saber ós veciños quen estaba menos disposto a comparti-los seus alimentos.

Cantámosche os Reises

do quiquiriquí

se non nos das nada

caghámosche aquí.

 

De seguido tocábase unha xota ou unha muiñeira e convidábase os da casa a danzar.

Estes tipos de cantos de Nadal son melodías longas e lentas, cantadas case sen respirar, dun xeito solemne, con multitude de mordentes e adornos propiciados pola gaita. Conforman un estilo propio de canto, guturais, pisando os finais de estrofa cos comezos. Polas letras e melodías destes cantos percíbese que son de corte culto e posiblemente teñan que ver con cantos  gregorianos e cantares relixiosos dos séculos XV e XVI que foron adaptados e  transformados polo pobo. Moitos deles son en castelán ou castrapo debido á súa orixe nos textos bíblicos ou eucarísticos, que eran sempre nesta lingua, cando non en latín. Outras veces, aínda que foxen en galego, se a casa onde se cantaba era de “señoritos”, trocábase nos cantos o galego polo castelán para agrada-los anfitrións.

Os cantos de Reis eran interpretados por cuadrillas ou xugadas de homes, mozos e nenos que percorrían as casas dando a boa nova cantando. Nalgunhas parroquias tamén participaban as mulleres aínda que cando casaban adoitaban deixar de ir cantar polas casas. Estes grupos de reiceiros compóñense dun gaiteiro e dun ou varios cantores e incorporan, ocasionalmente, percusión e instrumentos varios, sobre todo instrumentos denominados humildes (botella de anís, cunchas, paus, piñas, etc.) que eran os que se podían atopar facilmente nas aldeas.  Pola zona sur da provincia de Pontevedra conservan a súa propia tradición de cantos de Nadal. As rondallas e os Ranchos de Reis son a expresión típica destas comarcas. Das rondallas temos constancia documentada xa no 1920. Estes grupos percorrían a aldea os días 6 e 7 de xaneiro acompañados de instrumentos e pedindo a vontade polas casas e adoitaban tocar muiñeiras, fandangos e pasodobres. Os músicos da rondalla visten dun xeito uniformado, levan capas, usan boina e preside a comitiva un abandeirado. Os Ranchos de Reis son típicos de Redondela, Ponteareas, Mondariz, Salceda de Caselas e outras localidades da comarca do Condado. Saen o 6 de xaneiro e percorren as rúas entoando cantigas populares ó ritmo das pandeiretas e doutros instrumentos que acompañan as danzas. As danzas tamén son unha expresión cultural e musical propia do ciclo do Nadal e de Reis, sobre todo as denominadas “danzas brancas” pola preeminencia desta cor —símbolo de pureza— na vestimenta dos danzantes. As danzas que se executan son xeralmente de paus, arcos, cintas ou castañolas. Adoitaban executarse na procesión ou á saída da igrexa, onde tamén había costume de cantar estas cantigas de Nadal no transcurso da misa. No caso das danzas de paus de cintas é interesante menciona-lo seu posible significado solar vinculado ó ciclo anual do Sol: nelas dánzase ó redor dun pau central con fitas de cores que son sostidas polos danzantes que se entrecruzan e trazan círculos cada vez máis pequenos mentres as van trenzando sobre este eixo ata quedaren tódalas fitas trenzadas no pau. Despois, destrenzanas ata abriren totalmente o colorido círculo de fitas simbolizando, dalgún xeito, o renacer anual do Sol tralo solsticio de inverno.  O feito de que os danzantes leven espellos e obxectos reflectantes nas súas coroas incide aínda máis no carácter solar do baile.

 

Vemos, xa que logo, que en torno ás datas do Nadal se tecían toda unha serie de fermosas tradicións onde a música, o canto e a danza tomaban protagonismo, como o facían en case tódolos eventos sociais da vida tradicional do galego. Hoxe,  moitas das vellas tradicións e dos antigos ritos perdéronse e outras van camiño de esmorecer, pero aínda hai xente que se resiste a perder parte do que conforma a nosa identidade como pobo e, paseniñamente, co seu calado traballo fan posible que se manteña vivo o antergo lume da nosa cultura popular que, como o máxico Tizón de Nadal, quenta, protexe e alumea nun tempo de tebras e futuro incerto.

NÓS E A FIN DO MUNDO

Seica hoxe faise obrigado falar da Fin do Mundo. Estiven agardando ata esta tarde para face-lo post, non fora ser que o traballo  fose inutil. En vista de que por agora a cousa segue igual,  aló imos.

Códice maia de Madrid. Museo de América

Son moitos os que ó longo da historia prediciron a fin do mundo. E moitos foron, en vista dos resultados, os que erraron nas súas predicións. Como curiosidade ó respecto, na miña biblioteca teño un libro que merquei non hai moito nunha libraría de ocasión que leva por título: “Fin del mundo año 1999”, de Chales Berlitz, aquel autor dos 70 famoso polos seus libros sobre o  Triángulo das Bermudas. Nesta “sesuda” obra, que merquei como brincadeira en vista da súa capacidade de videncia,  Berlitz analiza as Centurias de Nostradamus e chega á conclusión de que a fin do mundo acontecerá no ano 1999.  Seica non andou moi fino neste traballo ou quizais a culpa foi de Nostradamus.

O ano 1000 quedou marcado na historia como o referente en canto ó medo colectivo a Fin do Mundo. A troca de milenio levou consigo o xurdimento daquel pensamento milenarista, ancorado na idea da apocalipse e da chegada do final dos tempos.

Hai xa doce anos, coincidindo coa chegada do ano 2000 e co cambio de era —aínda que este acontecería no 2001— volvemos sufri-lo furor do temor á Fin dos Días. O medo ó que se deu en chama-lo “efecto 2000” e o caos orixinado por que o software dos equipos informáticos non estivese preparado para o cambio de díxitos orixinado co transo do 1999 ó 2000 fixo correr ríos de tinta, gastarse miles de millóns de euros e provocou que moita xente no mundo volvese a vivir atemorizada pola posibilidade de que o seu mundo desaparecese do día á mañá.

Neste ano 2012 desatouse de novo a febre da fin do mundo, unha pandemia cíclica alimentada por unha mala interpretación dunha suposta profecía maia que apuntaba o 21 de decembro como o día da apocalipse final, isto é, hoxe mesmo. Os que se molestaron en informarse un pouco saben que tal profecía non foi tal, e que esta errónea crenza nace dunha malintencionada interpretación de varias estelas maias nas que se di que nesta data acabará a conta longa do seu calendario —que comezou no ano 3114 a.C.—, abríndose, xa que logo, unha nova etapa temporal marcada na súa mitoloxía pola chegada do Quinto Sol. Vamos, que acaba o calendario e hai que empezar con outro.

Estela maia de Cobá. México

En Occidente, debido ó xudeocristianismo, temos unha concepción lineal do tempo na que o pasado antecede ó presente e este ó futuro, nunha secuencia cronolóxica que podemos ilustrar como un vector de liña temporal. Noutras culturas, como era a Maia, o concepto do tempo é distinto, teñen unha concepción circular na que pasado, presente e futuro poden interactuar en distintos planos como círculos concéntricos e chegar, incluso a solaparse. Na cultura tradicional galega, ou cando un analiza as nosas lendas, os nosos mitos e fala coa xente, podemos chegar a pensar que tamén  nós temos un concepto peculiar do tempo, onde, ás veces, non está claro que é pasado e que é presente, e todo tempo pasado convértese nun tempo nebuloso onde acontecementos de épocas dispares suceden nun mesmo presente histórico. Hai uns días, falando cunha veciña dunha aldea de Lugo, comentábame ó respecto dun penedo con lendas de mouros, que estes mouros loitaran na Gurra Mundial e que saqueaban o ouro do señor feudal do castelo de Donalbai e despois agochaban estas riquezas nun penedo onde habitaba unha moura coa que se encontraran algúns veciños, entre eles os criados do castelo. Velaí, pois, un exemplo de pasado mítico onde a cronoloxía histórica se nos amosa como un totum revolutum.

A Besta da Apocalipse

Pero volvamos ó tema do medo a fin do mundo A nosa terra non foi allea a estes agoiros de destrución. A crenza na apocalipse forma parte da nosa cultura, cando menos dende a chegada do cristianismo onde ben claramente anunciada no Novo Testamento, aínda que sen especificar unha data concreta, por aquilo de non vai ser que non acerte e despois perda credibilidade.

Y cayó del cielo sobre los hombres granizo, o pedrisco, del grandor como de un talento; y los hombres blasfemaron de Dios por la plaga del pedrisco, plaga que fue en extremo grande.

O Día da Ira. Libro da Apocalipse

Tamén algúns vedoiros, videntes, místicos e iluminados varios achegaron o seu grao de area para manter vivo o temor ó fin do mundo. Temos un exemplo nas profecías de Fátima nas que, supostamente, sor Lucía predicía o comezo da II Guerra Mundial.

Cando vexades unha noite iluminada por unha luz descoñecida, sabede que ese é o grande sinal que vos vai dar Deus de que vai comezar a castiga-lo mundo polos seus crimes con guerras, fame e persecucións da Igrexa e do Santo Pai.

Fonte: http://commons.wikimedia.org

Pero moitas outras personaxes, incluso do noso folclore tradicional,  vaticinaron tamén o final dos días. O mítico Tecelán de Carballás, sabio e vedoiro da Terra de Montes,faría o mesmo nun pasado impreciso, irrompendo nas casas e sentando ó carón da lareira sobre o seu caxato para contar historias e lanza-la súa profecía sobre o futuro e a fin do mundo. Aínda hai na aldea de Barro de Arén (Cerdedo) quen se di descendente deste misterioso personaxe, feito que nos amosa o que pode ser un interesante  exemplo de xenealoxía mítica. Segundo recolleu o escritor Calros Solla, o Tecelán predixo que a fin do mundo chegaría cando:

Cando o Seixo se vexa cruzado de estradas,

cando os coches anden sen cabalos

e as persoas vaian polo ar,

a xente non se entenderá unha coa outra,

non haberá pai por fillo nin fillo por pai…

Cando isto aconteza, axiña ha chegar a fin do mundo.

Unha profecía que se repite en moitas zonas de Galicia e de Europa, e cunhas palabras e sinais moi similares: o avance imparable da modernización e da industrialización co cambio social que iso conleva; o caos e as loitas entre irmáns, pais e fillos; a confusión xeneralizada e os prodixios sobrehumanos son sempre sinal de que algo malo vai acontecer.

En 1488 naceu nunha cova de Knaresborough, North Yorkshire (Inglaterra) unha nena chamada Úrsula Sontheil que acabaría sendo unha famosa vidente coñecida como a Nai Shipton. Esta vidente inglesa faríase famosa por predeci-la fin dos tempo e fíxoo nestes termos:

O castigo virá cando as pinturas parezan estar vivas e mobibles, cando os carros vaian sen cabalose. isto virá cando os pensamentos voen ó redor da terra nun pestanexar. Cando longos túneles sexan feitos para maquinas sen cabalos, Cando o home poida voar no ar e circular baixo o mar, cando a auga e o lume fagan marabillas , cando ata os pobres poidan ler libros e cando moitos impostos sexan aplicados pola guerra. […] O castigo será xusto, e os sinais estarán á vista de todos. Cando a humanidade cometa os seus máis atroces actos. Cando o home pense só na avaricia e camiñe como sonámbulo, sen mirar.

Xuzguen vostedes as similitudes dos presxios os dos sinais da chegada do final dos tempos, e é tan só un exemplo dos centos que poderiamos citar.

Hai un tempo, e co gallo dun acto cultural ó que asistín, unha veciña das parroquia Lourizán, veterana mariscadora do antano fabuloso banco dos Praceres, fíxome esta desacougante revelación:

Arden os montes,

secan as fontes,

as carreteras polo monte,

os avións a voar,

a fin do mundo

está a chegar.

Aí é nada. En vista de como está o panorama, en vista de que as fontes do monte de San Martiño de Salcedo xa non dan auga; de que Galicia é cada verán unha xigantesca fogueira; de que xa non hai un km2 de natureza onde non pase unha estrada, autovía, autoestrada, liña férrea do Ave, pista de servizo a un parque eólico ou camiño forestal e de que o noso ceo está cruzado cada día por milleiros de avións, poden imaxinar como me quedou o corpo.

 

A Fonte da Prata sen auga, no monte de Salcedo (Pontevedra)

FALAMOS DAS TRADICIÓNS DO NADAL EN “ENCUENTROS EN LA MEDIANOCHE” DE RADIO VOZ

Por se vos interesa, o vindeiro sábado 22 de decembro o compañeiro da SAGA Miguel Losada e un servidor participaremos no programa de Radio Voz “Encuentros en la medianoche” para falar das tradicións do Nadal.